چند روزی است که شیوع ویروس کرونا، قدرت و تأثیرات آن بر اوضاع کشورهای درگیر و جوانب مختلف زندگی مردم، بحث داغ همه محافل بوده و به تبع آن در ایران نیز این ویروس در حال جولان بوده و افکار عمومی را درگیر خود کرده است؛ اما آیا بهراستی این ویروس چنان که مینماید، خطرناک است و یا اینکه تأثیر شایعات و بزرگنماییهاست که کرونا را قدرتمند و کشنده جلوه میدهد؟
به گزارش تبلیغات نیوز، در این میان برای بررسی دقیقتر و واکاوی موضوع، توجه به تأثیر فضای مجازی و شایعات و شاید وجود موقعیت بهرهگیری از این ابزار برای بهرهبرداری شخصی و نتیجهگیری جهتیافته برای شخص یا نهاد یا جریانی خاص در داخل یا خارج کشور، مبحثی مهم و قابل تأمل بوده که توجه به آن و چارهاندیشی و روشنگری عامه مردم از نظر مراجع ذیربط و مسئولان مربوط دور نبوده و نیست. در همین راستا نقش اندیشمندان و متخصصان رسانه و فضای مجازی در راستای دفاع آگاهانه و صحیح، نقشی مهم، حیاتی و گرهگشاست.
فائزه تقیپور دکتری علوم ارتباطات اجتماعی و رسانه و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) از اندیشمندان و محققان این حوزه است که درباره تأثیر فضای مجازی و شایعات بر میزان تأثیرگذاری و تلفات ناشی از شیوع این ویروس با خبرنگار آنا به گفتگو نشسته است که در ادامه مشروح این گفتگو را میخوانیم.
کرونا چیست؟ آیا یک پیام اجتماعی است یا یک ویروس؟
تقیپور: کرونا نوعی ویروس با مشخصههای بزرگتر نسبت به آنفلوآنزاست که ترس، نگرانی و اضطراب تشدیدکننده آن بوده و مقابله و کنترل آن قبل از ترس و انتقال پیامهای ناقص و نصفهونیمه خوانده شده نیاز به آگاهیبخشی و پیشگیری دارد؛ بنابراین در شرایط بحرانی و غلبه ترس و نگرانی و تشدید اضطراب حاصل از اپیدمی، غالباً مقابله با آن بسیار سخت و در مواردی حتی غیرممکن است.
نقش فضای مجازی در پروراندن کاذب این معضل را چگونه ارزیابی میکنید؟
تقیپور: در شرایط کنونی ویروس کرونا به فضای مجازی رخنه کرده است. در تبلیغات فضای مجازی گونهای تبلیغ است که اصطلاحاً به آن پیامهای ویروسی یا تبلیغات ویروسی گفته میشود، یعنی پیامهایی که بدون اطمینان به صحت یا نادرستی آنها به هر شکلی منتقل میشوند و کاملاً قابل انتقال است و از آنجایی که شاخصهای اصلی پیامهای جذاب و قابل انتقال یعنی مبهمبودن و ترسناکبودن را با خود دارد- البته ترسی که بهواسطه ناآگاهی بهوجود میآید- اکنون خبرهای مربوط به ویروس کرونا به شکل پیامهای ویروسی منتقل میشوند و این شروع یک موج خبری سریع و پر از هیجان است. دو چیزی که برای مخاطب بسیار جذاب و سرگرمکننده است؛ سرعت دریافت و انتقال پیام از یکسو و از سوی دیگر هیجانی که به همراه دارد.
آیا وجود همین سرعت و هیجان باعث ترویج شایعات میشود؟
تقیپور: این عوامل شایعه را تشدید میکند؛ اما علت اصلی ترویج شایعه را از فرمول «شیبوتانی» میتوان شناخت. وقتی ابهام در زمینه یک موضوع خاص بالا و اهمیت زیادی نیز در همان موضوع خاص وجود داشته باشد، شایعه شکل میگیرد. مطابق این فرمول ژاپنی، ابهام ضرب در اهمیت موضوع موجب شکلگیری شایعه میشود و هرچه شدت این دو خصیصه بالاتر برود، شایعه بزرگتر خواهد بود و متأسفانه اکنون در جامعه ما جنبههای ناشناخته موضوع کرونا بالاست و معمولاً در شرایط بحرانی اکثر مردم به جای خواندن و مطالعهکردن و کسب اطلاعات، بیشتر به شنیدهها بسنده و استناد میکنند، غافل از اینکه شنیدهها ناقص است و هرکس آن بخشی از اطلاعات خود را که به نظر خودش جذابتر است، منتقل میکند.
جایگاه اهمیت موضوع چیست؟
تقیپور: این موضوع در افکار عمومی اهمیت بالایی دارد و وقتی که یک موضوع همه جامعه را درگیر کند و هیچکس نتواند درباره آن احساس امنیت یا جدایی کند، اهمیت آن موضوع اوج میگیرد. مثال عینی اینکه الان هیچکس نمیتواند ادعا کند من از کرونا در امان هستم، پس اتفاقی که میافتد این است که همه در هر طبقه یا موقعیت اجتماعی که باشند، درگیر هستند و چیزی که شناخت و دانشی به آن ندارند، تهدیدشان میکند و به این ترتیب اهمیت موضوع بالا میرود.
یعنی بحث کرونا، اکنون یک شایعه است یا واقعیتی است تبدیلشده به شایعه؟
تقیپور: با وجود میل باطنی همه، ویروس کرونا وجود دارد و سلامتی انسانها را با تهدید مواجه کرده است؛ اما به دلیل اطلاعات کم بین توده مردم، این بحران بهعنوان مرکز عمل کرده و شایعه در اطراف آن ساخته میشود. شبکههای اجتماعی نیز بستری برای تولید شایعه در حاشیه موضوع کرونا ایجاد کرده و خیلی از مطالبی که نوشته شده و در گروهها تولید میشود، تحلیل علمی دقیقی نیست و فردی که این مطلب را نوشته است، گاه به هیچ منبع یا مرجع دقیقی مراجعه یا استناد نکرده و بیشتر دلنوشته یا تفسیرهای شخصی است؛ اما متأسفانه این مطلب، خیلی سریع و به شکل پیام ویروسی منتقل میشود.
چرا امکان رشد شایعه در فضای مجازی بیشتر است؟
تقیپور: پیشتر در رسانهها، مخاطب رسانه داشتیم و رسانه، پیامها را به شکلهای مختلفی به مخاطب منتقل میکرد و در بدنه این رسانهها، برای مدیریت خبر، دروازهبانی داشتیم. یعنی توسط مدیر سیستم خبری، همه چیز کنترل میشد؛ اما در رسانههای اجتماعی و فضای مجازی به جای مخاطب، کاربر داریم. در فضای مجازی دروازهبانی خبر نداریم؛ بلکه دیدهبانی خبر داریم. دیدهبانی خبر و اطلاعات توسط کاربر انجام میشود. کاربرها برای تولید و انتخاب خبر، خودشان تصمیم میگیرند و خودشان منتقل میکنند. معمولاً کاربران، بازخوردها و اثرات پیام تولیدشده یا صرفاً منتقلشده خود را نمیبینند و به آن توجهی ندارند. چیزی که برای کاربر مهم است، تعداد کپیها و تعداد انتقالهای خبر است و نه تأثیرات آن؛ اما پیام تولیدشده و انتقال یافته اثر خود را خواهد گذاشت و گاه بیشتر از حد تصور مؤثر خواهد بود.
برای جلوگیری از شایعه یا رفع و اصلاح اطلاعات غلط منتقلشده ناشی از آن چه باید کرد؟
تقیپور: پیش از بروز بحران، داشتن آگاهی و مجهزبودن به سواد رسانهای و سواد ارتباطی و سواد مجازی بسیار مفید و مؤثر است؛ اما هنگامی که شایعه بروز کرد و موج رسانهای ایجاد شد، نقش رسانههای رسمی و دولتی که برای شهروندان قابل اعتماد و مورد اطمینان است، خیلی مهم بوده و افرادی که در مقایسه با دیگران اطلاعات بیشتری دارند و به نظرشان سایر کاربران در حال مشارکت در امر تولید اخبار ناشناخته و انتقال اشتباه آن هستند، بسیار مهم جلوه میکند.
در بحث افکار عمومی و شایعه، پدیدهای وجود دارد به نام «مارپیچ سکوت»، به این معنا که وقتی اکثریت جامعه یکصدا و هماهنگ درباره موضوعی صحبت یا قضاوت میکنند یا نظر میدهند، افراد مطلعتر یا افراد مطالعهگر و مطالبهگر سکوت میکنند. با اینکه برای توضیحات خود دلیل و منطق درستی دارند و مطمئن هستند که موج غلطی شکل گرفته است؛ اما باز هم به دلیل ترس از انزوا یا طردشدن از سمت دیگران یا به این دلیل که ممکن است یک درصد نظر یا ایده من اشتباه باشد، سکوت میکنند. این اکثریت معمولاً بهطور سطحی مطالعه کرده و به شکل سطحی از رسانه استفاده میکنند و بعد از تمامشدن موضوع یا بحران، خیلی سریع همه چیز را فراموش میکنند.
این افراد، حافظه تاریخی و رویدادی خوبی ندارند و هرگز از این حافظه استفاده مطلوبی نمیبرند. برعکس اقلیت مطلع چندرسانهای هستند و از پیامهای رسانهای، گزینشهای صحیحی میکنند. پیامهای رسانه برای آنها حکم قطعات یک پازل را دارد که سعی میکنند بهترین قطعات را انتخاب کنند. در این شرایط، افکار عمومی تحت تأثیر رپرتاژهای پرشور رسانهای قرار میگیرد و وظیفه افراد آگاهتر، شرکت در بحثها و نظرات گروهی است.
چه پیشنهادی برای حل این مسئله دارید؟
تقیپور: اکنون در شبکههای اجتماعی کاربران را به دستههای پرمشغله, فراغتی, ماهر, بهدنبال سرگرمی, تجاری, نگران, بدبین, فعال, غیرفعال, صرفاً مشاهدهکننده, فورواردکننده و آشوبگر میتوان تقسیم کرد که معمولاً مخاطبان مطلع در دسته کاربران غیرفعال قرار میگیرند. یکی از راههای دیگر جلوگیری از این شایعات، برگزاری نشستها و کنفرانسهای مطبوعاتی با همان موضوع و صرفاً با ارائه دیدگاههای منطقی در همان موضوع است. به این لحاظ میتوان با برگزاری نشستهای خبری با هدف مشخص تا حدی بحران شایعات و انتقال اخبار نادرست را کاهش داد و قدرت تشخیص بین عامه مردم ایجاد کرد.
منبع: آنا
نخستین همایش قند پارسی با محوریت پاسداشت زبان فارسی در تبلیغات برگزار شد/ برگزیدگان همایش قند پارسی تقدیر شدند
قند پارسی؛ گذار از طفولیت و مظلومیت به رشد و بلوغ زبان فارسی در تبلیغات
برگزیدگان پاسداشت زبان فارسی در تبلیغات همزمان با برگزاری نخستین همایش «قند پارسی» تقدیر میشوند
جزییات برگزاری نخستین همایش ملی قند پارسی / اجرای طرح دیده بان زبان فارسی از اول بهمن 1402/مظلومیت زبان فارسی، تیتر رسانه ها باشد
ترکیب هیئت داوران همایش ملی "قند پارسی" اعلام شد/ جشنواره ای برای ترویج زبان فارسی در تبلیغات
کتابی که فعالان تبلیغات هم باید بخوانند:"اسناد مرجع روابطعمومی"
ضعف نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی در بعد بین المللی/ اولین ها و دستاوردهای نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی/ سهم تبلیغات در بازار ایران/ رشد 20 درصدی پلتفرم ها و دانش بنیان ها د
تاثیرات نامگذاری جدید "معاونت" بر توسعه تبلیغات در ایران/ دلایل تغییر عنوان معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی به معاونت امور رسانه ای و تبلیغات
گزارش تصویری نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی و اولین همایش فناوری، تبلیغات و انقلاب چهارم صنعتی
با تغییر عنوان معاونت امور مطبوعاتی به «معاونت امور رسانهای و تبلیغات» صورت گرفت: تقدیر فعالان تبلیغات از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
در اولین همایش ملی فناوری، تبلیغات و انقلاب چهارم صنعتی مطرح شد: چالش های هوش مصنوعی در تبلیغات
جزییات و ریز برنامه همایش ملی فناوری، تبلیغات و انقلاب چهارم صنعتی همزمان با نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات
افتتاح نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی: آغاز رقابت جذاب و همزیستی ناب برندهای تبلیغات در ایران
برگزاری همایش ملی فناوری، تبلیغات و انقلاب چهارم صنعتی و پنج کارگاه آموزشی در نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات ایران: از هوش مصنوعی تا ویدئومارکتینگ
۱۰ ویژگی نمایشگاه های تبلیغات دنیا + ۱۰ نکته در جذب مشتری برای نمایشگاه های تبلیغات و بازاریابی
برگزاری نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات با حضور 150 شرکت داخلی و خارجی/ تدوین سند ساماندهی تبلیغات در فضای مجازی/ سهم ناچیز تبلیغات ایران در بازارهای جهانی
جشنواره بینالمللی خلاقیت Cannes Lions: پرچمدار ابتکار در صنعت تبلیغات و بازاریابی
تبلیغات نگیرید، تعطیل می شوید: پایان کار شبکه ماهواره ای «من و تو»، بعد از 14 سال!
فهرست 28 شرکت تبلیغاتی برتر ایران 2023 / 1402 از نگاه کاربرپسندترین پلتفرم جهان در حوزه فناوری اطلاعات
گزارش تصویری تبلیغات نیوز از نشست مدیران پلتفرم ها و پیام رسان های داخلی با مدیرکل دفتر تبلیغات و اطلاع رسانی درباره نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی 1402
کانونهای تبلیغاتی چگونه در نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی شرکت میکنند؟ + عکس های نشست مدیران آژانس های تبلیغاتی با مدیرکل دفتر تبلیغات و اطلاع رسانی وزارت ارشاد
برنامههای جدید و سورپرایزهای نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی 1402
برندینگ نمایشگاهی چیست: 6 نکته مهم درباره مراحل و عناصر برندینگ نمایشگاهی/ چگونه نمایشگاه فرصت برندسازی می شود؟
چرا نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی، معیار رتبهبندی کانونهای تبلیغاتی است؟ / نمره منفی صدها آژانس تبلیغاتی غیرفعال در کشور / فهرست آژانسهای تبلیغاتی برتر در پاییز 1402
5 مزیت اینفلوئنسر مارکتینگ در نمایشگاهها و رویدادهای تبلیغاتی/ فهرست پرمخاطبترین اینفلوئنسرهای 1402
تبلیغات چقدر و چگونه در زنجیره صادرات کشورها موثر است: 7 عامل تاثیرگذار کدامند؟
طیف وسیع شرکتکنندگان نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی کدامند؟
چهار رونمایی و انتشار فراخوان شعار نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی 1402
چرا آوین افراز رکورددار و مجری "انحصاری" نمایشگاه تبلیغات است؟ / دلایل بدنامی آوین افراز و برگزاری ضعیف نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی
نتایج تبلیغات غیرواقعی درباره "گل" و روانگردان در ایران : 52 درصد مصرفکنندگان، ۱۵ تا ۲۹ ساله هستند
تبلیغات VPN و فروش میلیاردی فیلترشکن توسط دو نفر در قم
جایگاه ده ها استارتاپ تبلیغاتی کشور در نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی ایران کجاست؟ + فهرست استارتاپ ها
خلاصه گزارش گردش مالی تبلیغات در سال های 2023 و 2024: سهم شرکتهای برتر، رسانههای اجتماعی و خردهفروشی، تلویزیونهای اینترنتی و موتورهای جستجو
20 واقعیت مهم: شرکتکنندگان نمایشگاهها در 2023 درباره نمایشگاهها چگونه فکر میکنند؟
بازتاب برگزاری نوزدهمین نمایشگاه تبلیغات و بازاریابی ایران در وبسایت معتبر جهانی نمایشگاهی
آغاز به کار شورای سیاستگذاری نوزدهمین نمایشگاه «تبلیغات، بازاریابی، برندسازی و زنجیره صادرات»
پنج کاربرد مهم هوش مصنوعی در دیجیتال مارکتینگ در ۲۰۲۳
تاثیر هوش مصنوعی بر رپرتاژ آگهی در رسانه ها
نوزدهمین نمایشگاه بین المللی تبلیغات، بازاریابی، برندسازی و زنجیره صادرات برگزار می شود
منفعت 186 میلیون دلاری ایران از استخراج بیتکوین طی شش سال
5 تغییر جدید که اروپاییان با ورود به اکانت رسانههای اجتماعی احساس میکنند
مرگ تدریجی یک رویا اینترنت جهانی: خداحافظ!
پدر ایرانی مودم کابلی چگونه برند شد؟/ سرگذشت یک ایرانی که اینترنت را جهانی شد
اینترنت جهانی: خداحافظ / سرنوشت تبلیغات با اینترنت تکه تکه
گزارش سی ان ان: خسارات اقتصادی قطعی اینترنت در سال 2022: 25 میلیارد دلار و 114 خاموشی / اینترنت حق است نه امتیاز
رسانههای اجتماعی: حال و آینده روزنامهنگاری و تبلیغات
راهکارهای اساسی برای نظافت محوطه با استفاده از دستگاههای صنعتی (رپرتاژ آگهی)
پر فروش ترین مدل جاروبرقی (رپرتاژ آگهی)
اولتیماتوم ماسک به تایوان
دروغ فروشندگان و بازاریابان دستگاه کش لس:: معافیت یا فرار مالیاتی با خودپردازهای غیرنقدی 70 میلیون تومانی
داروگر، 95 ساله از تولد تا آستانه مرگ: چه کسی داروگر را نابود کرد؟!
ضرورت بازنگری امنیت سایبری در بانکهای بزرگ/ 74 درصدِ مدیران بانکی: حملات سایبری، بزرگترین تهدید بانکهاست
7 توصیه روان شناسان امریکایی به والدین: نوجوانان چگونه با رسانه های اجتماعی تعامل کنند؟
جنگ برندهای اینترنت ماهواره ای: غول اروپایی یوتل ست و وان وب، رقیب جدی استارلینک
رسانه های اجتماعی و آزادی بیان: محدودیت ها کدامند؟
اسپلینترنت یا اینترنت تکه تکه و چیرگی تبلیغات سیاسی: کدام کشورها و چرا به دنبال شبکه ملی اینترنت هستند؟
تبلیغات و رسانه های اجتماعی: کاهش استرس یا افزایش اضطراب؟/ بازنمایی اینستاگرام در زندگی روزمره
خوش قیافه های خوش فروش: تاثیر تبلیغات توسط چهره های زیبا بر فروش/ چرا اینفلوئنسرها به دنبال استفاده از تصاویر دستکاریشده دیجیتال هستند؟
آسیا با 14 کشور و 71.6 درصد بدترین قاره جهان: تاثیر محدودیتهای VPN بر 47.3 درصد جمعیت جهان
هر انچه باید درباره ممنوعیت تبلیغات تیک تاک در آمریکا بدانید
جنگ هوش مصنوعی بین گوگل و بینگ: ChatGPT چگونه بر ارزش سهام آلفابت تاثیر میگذارد؟
تاثیر منفی رسانه های اجتماعی بر سلامت روان / ممنوعیت تیک تاک، تبلیغات رسانه های اجتماعی و اختلال ذهن
بهترین ایده های تبلیغاتی برای سال 1402
تاثیر تبلیغات تجارت االکترونیک: از گوگل تا آمازون
عصر جدید تبلیغ فروش اقساطی: BNPL چیست؟
تیک تاک؛ از مهمان ناخوانده تا قدرت تبلیغات؛ کاربران ماهانه: 843 میلیون نفر، استفاده و تماشای روزانه: 46 دقیقه،180 ویدئو
هزینه سالانه جرایم سایبری برای اقتصاد جهانی تا سال 2025: 10.5 تریلیون دلار
بازخوانی یک روایت 30 ساله؛ «زر» از ماکارونی تا «کام»
رفتارشناسی پژوهشگران تحقیقات بازار: ضرورت و نتایج
از تهدید تجارت تبلیغاتی رسانه های اجتماعی تا پایان عصر شبکه های اجتماعی
توقف کالاهای ترانزیتی در بنادر و مرزها به دلیل اختلاف گمرک و شرکت های بیمه/ خسارات هنگفت شرکت های حمل و نقل و ترانزیت
چالش های حمل بار جاده ای از سنتی تا آنلاین/ آینده استارتاپ های باربری آنلاین در ایران
دکتر احمد روستا، پدر علم بازاریابی نوین ایران
بازاریابی به زبان ساده: 100 آموزه بازاریابی و مدیریت بازاریابی از زنده یاد دکتر احمد روستا، پدر بازاریابی نوین ایران
فرگشت تبلیغات
روایت مالباختگانی که اسیر تبلیغات و کلاهبرداری مشاوران املاک شدند
تبلیغات دانشگاههای ترکیه با اخذ هزینههای میلیاردی برای پشت کنکوری ها
چرا فروش نرم را باید به فروش سخت ترجیح دهیم؟
لوگوهای خلاق در تبلیغات شرکت ها
تبلیغات کاذب و شغلهای کاذب: نرخ شهادت در دادگاه از ۵۰۰ هزار تا ۵۰ میلیون تومان و گریه کن حرفه ای!
20 رمزارز برتر دنیا را بشناسید: رواج تبلیغات رمزارزهای معروف
شهرآورد تبلیغاتی سرخابیهای پایتخت: «شهر فرش» یا «آقای فرش»؟
پرونده تداوم تبلیغات غیرمجاز دانشگاهی: بفرمایید کارشناسی ارشد!
3 ترند فناورانه خدمات بانکی و شرکت های سرمایه گذاری در سال 2022
صفر تا صد ورود به تجارت الکترونیک: گوگل، رقیب آمازون می شود؟
یادداشت دکتر ایرج قره داغی درباره درگذشت محسن میرزایی، پیشکسوت تبلیغات
محسن میرزایی، پیشکسوت و شناسنامه تبلیغات مطبوعاتی در ایران درگذشت
شصت و هفتمین نشست تخصصی کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان برگزار شد
ماسک درباره توییتر: چطور تبلیغات کنندگان بدانند در قبال پول شان چه دریافت می کنند؟
ایران و فرصت تبلیغات در جام جهانی قطر 2022
نحوه کاربرد فرايند تحقيقات بازاريابي در فست فودها
همکاری لگو و اپیک گیمز برای ایجاد محیط دیجیتال جدید ویژه کودکان
18 راه برای خراب کردن شهرت تان در فیس بوک!
فقط تبلیغات کافی نیست: گرانی اینترنت؛ از چراغ سبز قیمت تا چراغ قرمز کیفیت
تاثیر آموزش مهارت های سه گانه رایانه ای در تبلیغ مهدکودک ها
کاسبان اختلال اینترنت ثابت مخابرات / سود میلیاردی سرویس دهندگان اینترنت همراه
تبلیغات فریبنده کنسرت خوانندههای فارسی زبان و کلاهبرداری از طریق اعلام نرخ غیرواقعی
8 شاخص مهم درباره هاست سرور گیم که باید به دنبال آن باشید
وقتی تبلیغات فریبنده و دروغین، جراحی زیبایی را در صدر شکایت از پزشکان قرار می دهد
7 تکنیک تبلیغاتی و کاربردی برای تاثیر مثبت رسانه های دیجیتال بر یادگیری کودکان
نظرات کاربران